Otyłość – leki, kapsułki, zastrzyki, tabletki na odchudzanie i nadwagę

Najważniejsze informacje:

• Skuteczne tabletki na odchudzanie z apteki to przeważnie leki na receptę. Bez recepty legalnie można kupić jedynie preparaty bazujące na działaniu ziół i niektórych związków syntetycznych, takich jak l-karnityna. Są to w większości suplementy diety, a nie mocne tabletki na odchudzanie.
• Leki na odchudzanie na receptę wprowadza się dopiero, gdy istnieją ściśle określone wskazania. Do farmakologicznej terapii otyłości w krajach UE zarejestrowane są trzy substancje czynne.
• Tabletki na odchudzanie nigdy nie są jedyną i wystarczającą metodą leczenia. By uporać się z nadwagą i otyłością, należy utrwalić zdrowe nawyki żywieniowe i zadbać o odpowiednią dawkę ruchu, a leki traktować jako dodatkowe wsparcie.

Otyłość należy do chorób przewlekłych i wymaga jak najszybszego podjęcia leczenia. Jest to przeważnie leczenie niefarmakologiczne, w którym kluczową rolę odgrywają dieta oraz aktywność fizyczna. Coraz częściej jednak w terapii otyłości mają zastosowanie specjalistyczne leki. Jakie są rodzaje skutecznych tabletek na odchudzanie na receptę? Czym takie preparaty różnią się od ogólnodostępnych suplementów z apteki? Jaki lek na odchudzanie wybrać i czym się kierować? Wyjaśniamy.

Leki na otyłość i nadwagę:

• Mounjaro
• Wegovy FlexTouch
• Mysimba
• Saxenda
• Xenical

Tabletki odchudzające – dawniej a dziś

Tabletki na odchudzanie to preparaty, które cieszą się rosnącą popularnością, ale jednocześnie wzbudzają wiele kontrowersji związanych nie tylko ze skutecznością, ale również bezpieczeństwem stosowania. Historia medycyny notuje wiele przypadków, w których środki o działaniu potencjalnie odchudzającym po latach funkcjonowania w obiegu okazały się szkodliwe. Wycofano je ze względu na zgłaszane skutki uboczne.  Dlatego farmakologiczne leczenie otyłości może prowadzić tylko lekarz, który zaleci dopasowane do indywidualnego przypadku legalne tabletki na odchudzanie na receptę.

Współczesna farmakologia umożliwia korzystanie ze sku­tecz­nych, gruntownie prze­ba­da­nych le­ków, które można włączyć jako dodatkowe wspo­ma­ga­nie te­ra­pii oty­ło­ści, a w niektórych przypadkach również nadwagi. Na bazie wcześniejszych doświadczeń urzędy opiniujące (FDA i EMEA) zwiększyły wymagania dotyczące badań przedrejestracyjnych leków i wykazują daleko posuniętą ostrożność w wydawaniu decyzji o rejestracji. 

Zastrzyki, kapsułki i tabletki na odchudzanie na receptę – rodzaje, działanie, skuteczność

Leki na otyłość mają różne postacie farmakologiczne. Mogą być przeznaczone zarówno do stosowania doustnego (w formie tabletek lub kapsułek), jak i do iniekcji podskórnych. W Polsce, tak jak w pozostałych krajach Unii Europejskiej, zarejestrowane do leczenia otyłości i nadwagi zostały:

• or­li­stat.
• li­ra­glu­tyd,
• naltrekson z bupropionem.

W USA dopuszczono więcej leków, np. lorkaserynę, fenterminę z topiramatem, semaglutyd, fenterminę, benzfetaminę (niektóre z nich tylko do krótkotrwałego stosowania – przez maksymalnie 12 tygodni.

Cały czas trwają badania nad opcjami terapeutycznymi, które są już znane ze skuteczności w innych wskazaniach (takich jak cukrzyca). Chodzi tu np. o flozyny (inhibitory transportera sodowo-glukozowego typu 2 – SGLT2).

Orlistat (kapsułki)

Orlistat jest obecny na polskim rynku farmakologicznym najdłużej spośród wszystkich leków na odchudzanie. Lek ma postać kapsułek. Orlistat (inaczej tetrahydrolipostatyna) to inhibitor lipaz wytwarzanych w przewodzie pokarmowym, który nawet do 30% zmniejsza wchłanianie tłuszczów, a tym samym redukuję liczbę przyjmowanych przez organizm kalorii. Po zażyciu preparatu większa część spożytego tłuszczu zostaje wydalona z organizmu wraz z kałem. Lek przeznaczony jest do osób, któ­re pre­fe­ru­ją tłustą dietę. Nie wykazuje wpływu na uczu­cie gło­du i sy­to­ści. 

Pozytywnymi skutkami stosowania Orsalitu są: redukcja masy ciała, poprawa kontroli glikemii i profilu lipidowego oraz zmniejszenie ciśnienia krwi. Działania niepożądane ograniczają się do zaburzeń żołądkowo-jelitowych (u niektórych pacjentów występują m.in. wzdęcia, gazy, bóle brzucha, plamienia tłuszczowe z odbytu, biegunki tłuszczowe, nietrzymanie stolca, skurcze jelitowe). Lek może też zaburzyć wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, czyli A, D, E i K.

Liraglutyd (zastrzyki)

Liraglutyd należy do analogów glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1) i jest nie tylko lekiem na otyłość, ale przede wszystkim preparatem przeciwcukrzycowym. Ma postać roztworu do wstrzykiwań.  

Liraglutyd działa według złożonego, nie do końca poznanego mechanizmu. Wiadomo, że naśladuje działanie GLP-1, czyli hormonu wydzielanego przez jelito cienkie. Wzmaga uczucie sytości i hamuje głód (opóźnia opróżnianie żołądka), wpływa na motorykę jelit (wydłuża proces wchłaniania składników odżywczych), a ponadto stymuluje produkcję insuliny i hamuje wydzielanie glukagonu, gdy stężenie glukozy przekracza prawidłowe wartości oraz zmniejsza poposiłkowy wzrost stężenia glukozy. 

Liraglutyd jest hormonalnym lekiem na odchudzanie, który sprawdza się w szczególności u pacjentów z za­bu­rze­nia­mi go­spo­dar­ki wę­glo­wo­da­no­wej – nie tylko chorujących na cukrzycę, ale również ze zdiagnozowanym sta­nem przed­cu­krzy­co­wym. 

Preparat wykazuje skuteczność we wspomaganiu spalania trzewnej tkanki tłuszczowej, dlatego często stosowany jest w leczeniu osób z nie­al­ko­ho­lo­wym stłusz­cze­nio­wym za­pa­le­niem wą­tro­by. Zmniejsza ryzyko wystąpienia takich powikłań otyłości jak: udar mózgu, zawał serca i zgon z przyczyn sercowo-naczyniowych. Dodatkowo łagodzi objawy bezdechu sennego, obniża ciśnienie krwi i przeciwdziała powstawaniu blaszek miażdżycowych. 

Działania niepożądane liraglutydu dotyczą najczęściej przewodu pokarmowego (są to biegunki, zaparcia, wymioty, bóle brzucha, nadprodukcja gazów jelitowych, re­fluks żo­łąd­ko­wo-prze­ły­ko­wy). Do innych skutków uboczne stosowania tego leku należą m.in. bóle i zawroty głowy, zmęczenie, bezsenność, zaburzenia smaku.

Naltrekson z bupropionem (tabletki)

Chlo­ro­wo­dor­ek bu­pro­pio­nu i chlorowodorek na­ltrek­so­nu to połączenie charakterystyczne dla leku złożonego Mysimba. Pierwsza z substancji należy do grupy inhibitorów zwrotnego wychwytu neuronalnego katecholamin (dopaminy i noradrenaliny), zaś druga (naltrekson) – do antagonistów receptorów opioidowych. 

Obydwie substancje czynne znajdują zastosowanie w leczeniu chorób innych niż otyłość (naltrekson w terapii uzależnień od alkoholu i opioidów, bupropion w łagodzeniu objawów ciężkiej depresji i leczeniu nałogu nikotynowego), badane są też pod kątem możliwości wykorzystania w kolejnych wskazaniach. Ze względu na zakres działania lek Mysimba zaleca się szczególnie pacjentom, u których otyłość współwystępuje z depresją bądź uzależnieniem. 

Naltrekson z bupropionem zapewniają istotną redukcję masy ciała tylko przyjmowane razem – w postaci tabletek o przedłużonym uwalnianiu. Wyhamowują łaknienie (oddziałują na ośrodek głodu i ośrodek sytości) i – w niewielkim stopniu – zwiększają wydatek energetyczny organizmu. 

Terapia lekiem Mysimba zawierającym naltrekson i bupropion na ogół jest dobrze tolerowana, ale w jej trakcie mogą pojawić się takie działania niepożądane jak nudności, bóle i zawroty głowy, uczucie suchości w ustach, zaparcia.

Kiedy stosuje się leki na odchudzanie? Wskazania

Specjalistyczne środki na odchudzanie powstały z przeznaczeniem dla pacjentów, u których nadmierna waga jest stanem chorobowym. Nie powinny być przyjmowane przez osoby zdrowe, które chcą bez wysiłku pozbyć się zbędnych kilogramów. 

Kryteria włączenia farmakoterapii u chorych na otyłość bądź nadwagę z powikłaniami są przejrzyste i wyglądają podobnie niezależnie od rodzaju preparatu. Leki na odchudzanie mogą być stosowane przez osoby dorosłe:

• z BMI powyżej 30 kg/m2 wskazującym na otyłość,
• z BMI powyżej 27–28 kg/m2 (czyli nadwagą), u których występuje co najmniej jeden problem zdrowotny mający związek z nieprawidłową masą ciała, np. stan przedcukrzycowy, cukrzyca typu 2, zaburzenia gospodarki węglowodanowej i/lub lipidowej, nadciśnienie tętnicze, obturacyjny bezdech senny.

W grupie dzieci i młodzieży (w wieku 12 lat i więcej, z masą ciała przekraczającą 60 kg) – jeśli zachodzi konieczność rozpoczęcia ścieżki farmakologicznej i pod warunkiem, że takie postępowanie zaleci specjalista – można wprowadzić leczenie liraglutydem. Jest to pierwszy i póki co jedyny lek zarejestrowany w krajach UE do terapii otyłości u młodzieży w przedziale wiekowym 12–17 lat. 

Należy pamiętać, że najlepsze tabletki na odchudzanie – skuteczne, a jednocześnie odpowiadające ogólnej sytuacji zdrowotnej pacjenta – w sposób profesjonalny pomaga dobrać lekarz. Niebezpieczne jest stosowanie jakichkolwiek preparatów na własną rękę, szczególnie jeśli pochodzą one z niepewnego źródła. Leki homeopatyczne na odchudzanie, zawierające substancje czynne w bardzo małych dawkach, nie mają potwierdzonego działania.

Jak długo można brać tabletki na odchudzanie?

Czas trwania leczenia farmakologicznego otyłości zależy od czynników indywidualnych. W tej kwestii należy zawsze kierować się zaleceniami lekarza, który na bieżąco powinien oceniać zasadność kontynuowania terapii. Możliwe jest wieloletnie przyjmowanie leków na receptę, ale przynajmniej raz w roku należy weryfikować ich skuteczność u danego pacjenta i sprawdzać, czy nie wystąpiły działania niepożądane. 

Czy warto przyjmować leki na otyłość bez recepty? Tabletki ziołowe na odchudzanie

Przy poszukiwaniu rozwiązań farmakologicznych wspomagających leczenie otyłości warto zachować czujność, ponieważ rynek jest przesycony preparatami, które w najlepszym razie nie działają zgodnie z deklaracjami producentów, w najgorszym zaś – mogą poważnie zaszkodzić zdrowiu (niektóre zawierają substancje uzależniające czy też całkowicie zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego). 

Nie ma leków na otyłość bez recepty. Są jednak liczne preparaty dostępne w sprzedaży o statusie suplementów diety, które mają wspomagać proces chudnięcia. Większość tabletek odchudzających bez recepty to ziołowe preparaty o całkowicie naturalnym składzie lub z domieszką różnych substancji syntetycznych. W sprzedaży są np. oddzielne suplementy dla kobiet i mężczyzn czy specjalnie tabletki na odchudzanie w menopauzie i po okresie przekwitania. W zależności od kompozycji i zawartości składników mogą one działać na różne sposoby: 

• wspomagać spalanie tłuszczu (kofeina, zielona kawa, l-karnityna),
• regulować procesy trawienne (babka płesznik, karczoch, koper włoski), 
• zmniejszać apetyt (guarana, chrom, błonnik, wyciąg z ananasa), 
• ograniczać wchłanianie tłuszczów i węglowodanów (ekstrakt z białej fasoli),
• usuwać nadmiar wody i toksyn z organizmu (skrzyp, nawłoć, mniszek lekarski, czystek, pokrzywa).

Trudno jednak zweryfikować skuteczność poszczególnych środków na odchudzanie ze względu na brak badań. W przypadku suplementów diety niejasności mogą dotyczyć dawkowania, jakości (standaryzacji), proporcji czy sposobu stosowania (można kupić nie tylko tabletki doustne, ale też krople czy nawet plastry na odchudzanie).

Zażywanie takich środków powinno być konsultowane z lekarzem, zwłaszcza przez osoby, które chorują przewlekle i na stałe przyjmują leki, np. na tarczycę. Tabletki na odchudzanie przy niedoczynności tarczycy i innych zaburzeniach gruczołu tarczowego trzeba dobierać tak, by nie zawierały składników bogatych w jod, np. wyciągu z morszczynu.